در پاییز سال 1338 بر طبق درخواست مالک روستای فرمشکان (جلال آرین) هیئتی به ریاست علی حاکمی رئیس موزه ایران باستان از طرف اداره ی کل باستان شناسی ، گمانه زنی می کند و در نتیجه ساختمانی از دوره ی هخامنشی کشف می شود که شالوده ی آن نظیر تخت جمشید می باشد.(همان،هامش ص 85)
این ساختمان هخامنشی ، شالوده ای از سنگ سفید دارد و اندازه ی این شالوده و اصولاً ساختمان ، حدود 24× 10 متر می باشد و طرز قرار گرفتن آن شمال غربی به جنوب شرقی است. ضمناً روی قطعه های سنگ سفید ، نقش برجسته سربازان جاویدان ، که لباس خوزی (لباس مردم شوش) و نیزه های بلند دارند ، در این قسمت کشف شد که کنگره هایی بر بالای این قطعه ها ، مانند کنگره های تخت جمشید حجاری کرده اند. (همان، ص 84)
در این اثر تاریخی ، آثار دیوارهای خشتی و چند اتاق بر بالای صفه ای که از شالوده مذکور درست شده ، دیده شده است.
بنابر اظهار نظر شادروان مصطفوی ، این کاخ دارای ویژگی های منحصر به فردی است که از لحاظ تاریخ معماری و حجازی دوره ی هخامنشی حائز اهمیت است.(همان،ص 86)
بر طبق نظر آن باستان شناس ، این کاخ به عنوان استراحت گاه و ناهار خوری در شکارگاه استفاده می شده و نمونه هایی مانند آن در بین تخت جمشید و شوش وجود داشته است.
بر اساس این موضوع بایستی نخستین توقفگاه بعد از تخت جمشید ، قصرابونصر در شیراز باشد و بعد از آن کاخ تل حکوان. فاصله ی تخت جمشید تا قصر ابونصر برابر فاصله قصرابونصر تا کاخ تل حکوان می باشد. (همان، ص 85)
در همان زمان مجسمه ی شیر سنگی خوابیده که شکسته بوده در کنار امامزده روستای هورمایی (حورمایی) به فاصله ای از تل حکوان پیدا می شود که از سنگ سیاه و در اندازه ی 74 سانتی متر درازا و بلندای 47 سانتی متر بوده است که آن را به موزه ی پارس منتقل می کنند و شادروان مصطفوی بر این باور است که از کاخ تل حکوان بدانجا برده اند. (همان، ص 85)
این اثر در تاریخ 27/12/1379 به شماره ی 3413 جزء آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپه های دیگر
در اطراف تل حکوان ، تل دوشقا و تل موشگی است که آثار ساختمان دوره ی هخامنشی در آن ها وجود دارد که همان هیئت علمی حاکمی کشف کرده است. (همان، ص 85)

1- اصل این واژه فرمشگان است که امروزه فرمشکان نوشته می شود.

منبع: کتاب کوار زمرد فارس